Iedereen kent het wel: je hebt een lange rit voor de boeg en na een paar uur begint de vermoeidheid toe te slaan. Je ogen voelen zwaar, je concentratie wordt slechter en je merkt dat je minder scherp reageert op wat er op de weg gebeurt. Autorijden terwijl je moe bent is echter gevaarlijker dan veel mensen denken. Dit wordt vaak onderschat. Vermoeidheid vergroot de kans op ongelukken aanzienlijk. Gelukkig zijn er goede manieren om alert te blijven en veilig je bestemming te bereiken.
Waarom vermoeidheid zo gevaarlijk is
Vermoeid rijden kan bijna net zo risicovol zijn als rijden onder invloed van alcohol. Je reactietijd wordt trager, je inschattingsvermogen vermindert en de kans dat je even wegdommelt achter het stuur neemt toe. Even wegzakken, ook al gaat het maar om een paar seconden, kan al voor gevaarlijke situaties zorgen of zelfs fataal zijn. Zeker op de snelweg vormt het een groot risico. Hier ga je vele malen sneller én op de Nederlandse autowegen is het vaak druk, dus breng je ook je vele andere weggebruikers in gevaar. Hier een aantal slimme tips om alert te blijven.
Plan je reis op de juiste momenten
Rijd bij voorkeur niet laat in de avond of heel vroeg in de ochtend. Dit zijn de uren waarop je biologische klok je het meest slaperig maakt. Probeer je vertrek zo te plannen dat je overdag rijdt, wanneer je lichaam van nature alerter is. Kun je niet anders dan ’s avonds laat vertrekken of in de nacht? Dan is het aan te raden om eerst goed te rusten en zo mogelijk te slapen voor je vertrekt.
Neem regelmatig pauze en zorg voor frisse lucht
De gouden regel om goed alert te blijven is om elke twee uur even te stoppen. Dat is na ongeveer 200 kilometer rijden. Even uitstappen, de benen strekken en frisse lucht inademen helpt enorm om je weer fit te voelen. Ben je nog niet helemaal helder? Neem dan een kort moment om even te slapen. Vaak helpt het al om even 10 tot 20 minuten je ogen dicht te doen.
Deze powernap kan echt voor wonderen zorgen. Ook frisse lucht in de auto doet wonderen. Draai het raam een stukje open zodat je frisse wind in je gezicht krijgt. Doe de verwarming lager of de airco aan op een lagere temperatuur. Warmte maakt je juist loom.
Eet en drink gezond en verstandig
Zware en vettige maaltijden maken je loom. Kies daarom voor lichte snacks zoals fruit, noten of volkoren crackers. Drink voldoende water en wees matig met cafeïne: een kop koffie kan helpen, maar overdrijven werkt juist averechts. Kies dus eerder voor lichte en voedzame snacks en drink veel water. Laat ongezonde en zware maaltijden liever staan.
Luister actief en zorg voor gezelschap
Kies voor muziek of podcasts die je aandacht vasthouden tijdens de autorit. Uit onderzoek blijkt dat wanneer je muziek luistert van eigen muzieksmaak je veel beter geconcentreerd blijft. Monotone geluiden of muziek waar je niks mee hebt kunnen je juist sneller slaperig maken. Daarnaast is het verstandig om bij langere autoritten, of autoritten in de avond of nacht, in gezelschap te doen. Als het kan, deel dan de rit gezellig met iemand anders. Samen rijden maakt de reis niet alleen leuker, maar ook veiliger. Je kunt elkaar namelijk aflossen en alert houden.
Signalen dat je moet stoppen
Je kent het vast: je zit achter het stuur en de weg strekt zich eindeloos voor je uit. Langzaam merk je dat je minder scherp wordt. Je oogleden voelen zwaar en je knippert vaker dan normaal. Je begint te gapen en je zicht lijkt waziger te worden. Ook dwalen je gedachten langzaam af in plaats van te focussen op het verkeer. Totdat je plots merkt dat je ongemerkt richting de witte streep bent gegaan.
Dit zijn duidelijke signalen van vermoeidheid. En één ding is zeker: negeren is van deze signalen is gevaarlijk. Zodra je deze waarschuwingssignalen herkent, is het tijd om te stoppen. Rust even uit of ga even kort slapen op een rustige parkeerplaats. Beter een pauze nemen dan een ongeluk riskeren.
Let op: Voel je je zo moe dat je ogen bijna dichtvallen of merk je dat je steeds wegkijkt zonder het door te hebben? In dit soort extreme gevallen heb je te maken met een zogenoemde ‘microslaap’. Een paar seconden waarin je ogen dichtvallen zonder dat je het doorhebt, betekent op een weg waar je 100 – 120 kilometer per uur rijdt, tientallen meters zonder zicht aflegt. Dit moet je zien te voorkomen.
Zoek onmiddellijk een veilige plek om te stoppen en rust echt even uit. Vermoeidheid achter het stuur wordt vaak onderschat, maar het is een van de grootste gevaren op de weg. Met een goede voorbereiding, korte rustpauzes en bewuste keuzes onderweg houd je jezelf en anderen veilig. Een uitgeruste bestuurder is tenslotte een alerte bestuurder.
Wettelijke grondslag & mogelijke gevolgen
In Nederland kun je in principe geen boete krijgen alleen omdat je vermoeid achter het stuur stapt. Er is geen specifieke wet die dat verbiedt. Toch kan vermoeidheid wel juridische gevolgen hebben. Zeker als het leidt tot gevaarlijk rijgedrag en/of een ongeluk. Als je door jouw vermoeidheid een verkeersfout maakt of het leidt tot gevaarlijk rijgedrag, dan kun je dus wel vervolgd worden, zelfs zonder specifieke boete gericht op vermoeidheid. Wegenverkeerswet geeft ruimte om op te treden bij gevaarlijk gedrag en in ernstige gevallen kan er zelfs sprake zijn van een misdrijf.
Feiten en cijfers
We hebben het vaak over alcohol of snelheid als grote gevaren in het verkeer, maar vermoeidheid is minstens zo risicovol. Onderzoeken laten zien dat 15 tot 20% van de ernstige verkeersongevallen te maken heeft met slaperige bestuurders. Dat betekent dat bijna één op de vijf crashes voorkomen had kunnen worden als de bestuurder uitgerust achter het stuur had gezeten.
Nog een confronterend feit: een nacht niet slapen heeft ongeveer hetzelfde effect op je rijvaardigheid als rijden met een alcoholpromillage van 0,8. Dat is ver boven de wettelijke limiet. Je reactiesnelheid neemt af, je concentratie zakt in en je inschattingsvermogen verslechtert.
Vooral beroepschauffeurs en jonge bestuurders zijn kwetsbaar. Chauffeurs door de lange uren op de weg en jongeren omdat ze vaker te weinig rust nemen en hun grenzen overschatten. Vermoeid rijden is dus een stille maar gevaarlijke veroorzaker van ongelukken. Het beïnvloedt je reactievermogen, concentratie en inschattingsvermogen net zo sterk als alcohol, met alle gevolgen van dien. Uitgerust de weg op gaan is dus niet alleen een keuze voor je eigen veiligheid, maar ook voor die van iedereen om je heen.
Vergeet je milieusticker niet!
Een veilige reis begint bij alert en uitgerust achter het stuur zitten, maar vergeet ook niet praktisch voorbereid te zijn. In landen als Frankrijk en Duitsland heb je een milieusticker nodig om zonder zorgen door milieuzones te rijden. Vraag deze daarom tijdig aan en ga zorgeloos en uitgerust op reis!
